5/2/10

Ο Αρετίνος



Πάει και η Τσικνοπέμπτη! Ούτε που το κατάλαβα πότε ήρθε! Χμ, εδώ στη μεγάλη πόλη, μόνο η τσίκνα που υπάρχει παντού, σου υπογραμμίζει τη διαφορά της μέρας. Δεν ξέρω αν στα χωριά γίνεται κάτι διαφορετικό, αλλά θυμάμαι τότε που ήμασταν παιδιά περιμέναμε την Τσικνοπέμπτη για να βγάλουμε το άχτι μας εναντίον κάποιων συμμαθητών και συμμαθητριών με τους οποίους βρισκόμασταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Τσουκνίδες! Δεμάτια ολόκληρα κρυμμένα σε κάποια γωνιά του σχολείου για το διάλειμμα, για το σχόλασμα. Και πως πόναγαν οι άτιμες! Ακόμη και πάνω από τα παντελόνια σου έκαναν φαγούρα. Τα πρώτα χρόνια γυρνούσαμε με κλάμματα στο σπίτι, τα επόμενα χτυπάγαμε και μεις.
Οι γονείς μας γελούσαν με τα παθήματά μας, και δεν συγχύζονταν καθόλου για τις φλύκταινες που είχαν τα πόδια μας. Ε, δεν μας μεγάλωναν και στα πούπουλα...ήταν και το έθιμο, τι να έλεγαν; Άκόμη και σήμερα, ο πατέρας μου, μου καταλογίζει οτι δεν σκληραγωγώ τα παιδιά μου (μωρέ σίγουρα είναι ζακυθινός; μπας και έχει dna αρχαίου σπαρτιάτη;)

Με την ευκαιρία της αποκριάς θέλω να κάνω μνεία σε δύο πρόσωπα που συνέβαλαν στη πολιτιστική αφύπνιση της ζακυνθινής υπαίθρου.

Ήταν Κυριακή μεσημέρι και η μάνα μας μας πίεζε να διαβάσουμε για να ξεμπερδεύουμε γιατί το απόγευμα θα πηγαίναμε στο σχολείο για να δούμε ''ομιλία''. Να '' δούμε '' την ομιλία! Τι να δούμε, δηλαδή, και τι να ακούσουμε σε μια βαρετή ομιλία; Δεν θέλαμε να πάμε! Τραβηχτές μας μας πήρε και μας πήγε. Και εκεί που χαζοχαζεύαμε για να δούμε πώς θα σκοτώσουμε την επόμενη βαρετή ώρα, ανοίγουνε οι κουρτίνες του πάλκου που είχαν στήσει για τον ομιλητή( ; ) και γουρλώσαμε τα μάτια μας από την έκπληξη και την απορία. Μα τι γινόταν εκεί πάνω; Μπροστά μας βλέπαμε ένα επιπλωμένο δωμάτιο με καθίκλες με ψιλή πλάτη, τραπέζι με ωραίο τραπεζομάντιλο, χαλί κάτω, κουρτίνες και άλλα πράγματα που θύμιζαν σάλα αρχοντικού και όχι την εξέδρα που βγάζει κάποιος λόγο (γιατί αυτό είχαμε καταλάβει με την ομιλία) και για να μην έχουμε αμφιβολίες ρωτάμε τις φίλες μας. ''Ποίος θα μιλήσει''; Αυτές γέλασαν. ''Να, ο Σπύρος του Παλαιού θα κάμει τον φτωχό Αρετίνο και ο Κώστας του Λαμπούδη θα κάμει τη κοντεσίνα'' Γυρίζουμε και βλέπουμε καμία δεκαρία άντρες και αγόρια μασκαρεμένους. Άλλος έκανε το σέμπρο, άλλος τον κόντε, άλλος τη κοντεσίνα. Μόνο άντρες θα έπαιζαν.... Σε λίγο να και ο Βυζάκιας με τα ταμπουρλονιάκαρα (ελπίζω να το γράφω σωστά) από τους τελευταίους που ήξεραν να παίζουν αυτό το είδος μουσικής (βυζαντινό κατάλοιπο νομίζω). Στο πάλκο ανεβαίνει ο Νιόνιος ο Αρβανιτάκης γνωστός και ως Μπολής*. Αναφέρεται στην υπόθεση του έργου που θα δούμε, για τις έρευνες που έκαμε ώστε να προσαρμόσει τους διαλόγους στη γλώσσα των παλαιώνε.

Πρόκειται για ένα παλικάρι που αγάπησε μια αρχοντοπούλα. Ο πατέρας της ενάντιος σε αυτή τη σχέση βάνει αμολητούς και δεμένους για να την εμποδίσουν.

Ο Αρετίνος, το ερωτευμένο παλικάρι, καταφέρνει να γλιτώσει από τους εχθρούς του και παντρεύεται την κοντεσίνα του.

Η υπόθεση θύμιζε λίγο ''Ερωτόκριτο'', λίγο ''Ρεμπελιό των ποπολάρων'', λίγο αρχαία τραγωδία με στοιχεία τραγικής ειρωνείας και κάθαρσης. Μια κλασική ιστορία αγάπης και ίντριγκας δηλαδή, αλλά ...τι σημασία έχει; Όλοι οι μεγάλοι συγγραφείς έχουν εμπνευστεί από αυτό το μοτίβο. Το έργο ήταν γνήσιο πνευματικό παιδί του Μπολή.

Κλείνουν οι κουρτίνες, ο Βυζάκιας ξαναπαίζει ταμπουρλονιάκαρα, ανοίγουν οι κουρτίνες. Στη μεγάλη πολυθρόνα σαν σε θρόνο, κάθεται ο Νικόλας του Μπαλαφούρα. Φοράει άσπρη περούκα και γενειάδα και η βροντερή φωνή του τραντάζει το πάλκο. ''Ωρεεεέ, που να μπει ο διάολος μέσα σουουου, ωρεεεεέ μούλε του κερατάαα, δεν ακούς που σου φουγιάζωωω'' ''Όρσε μες στο μάτι σου...'' Τι έκπληξη ήταν αυτή; Ακούγαμε διαλόγους και βρισίες σε ατόφια ζακυνθινή γλώσσα, στη μητρική μας, στη ντοπιολαλλιά μας. Σε αυτήν που ο γλωσσικός ρατσισμός των ημερών μας, ήθελε να εξαφανίσει. Και τι μουσική που δημιουργούσαν τα τόσα μας ασυναίρετα και τα τραβήγματα στη προφορά! Βέβαια μερικές φορές τα παρατράβαγαν σε σημείο που νόμιζες οτι μιλάνε κλαίγοντας. Οι μεγάλοι είχαν ξεκαρδιστεί στα γέλια. Σε κάποιες άλλες σκηνές όμως, δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Όπως στη σκηνή που ο Αρετίνος στέκεται μπροστά την Κοντεσίνα και της λέει πένθιμα '' Ο Αρετίνος πέθανε, ο Αρετίνος πάει'' Η ομιλία ενθουσίασε τον κόσμο και καταχειροκροτήθηκε. Τα επόμενα χρόνια η καλή προσπάθεια συνεχίστηκε με καινούρια ομιλία κάθε φορά από τον κο Διονύση Αρβανιτάκη ή Μπολή. Οι ομιλίες του Μπολή έγιναν παράδειγμα προς μίμηση από όλο το νησί, γιατί είναι γεγονός οτι αυτό το παμπάλαιο έθιμο της αποκριάς, με παραστάσεις του Λαϊκού Θεάτρου ώς Comedia dell Arte, είχε σκεπαστεί με λήθη για πολλά χρόνια και η μοναδική μνεία γινόταν από λίγους λόγιους και αυτό στην περίπτωση που έπαιρναν μέρος σε διεθνείς συναντήσεις για το μεσαιωνικό λαϊκό θέατρο. Από τούδε και στο εξής απλοί άνθρωποι από τα γύρω χωριά προσπάθησαν να φτιάξουν τις δικές τους ομιλίες και μερικοί τα έχουν καταφέρει καλά, με αποτέλεσμα σήμερα να μη νοείται αποκριά χωρίς ''ομιλία''. Εχει πλέον αναβιώσει ως έθιμο σε πολλά χωριά. Σε πολλά, εκτός από το δικό μας!. Είμαστε το μόνο χωριό που δεν έχει πολιτιστικό σύλλογο. Είχαμε, αλλά καταφέραμε να τον διαλύσουμε.

Ο Μπολής, μας έχει αφήσει χρόνους και σα να φτώχηνε το χωριό μας πνευματικά! Έχει αφήσει όμως πίσω το έργο του: Την αρχή που έκανε ώστε να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε την παράδοση και την γλώσσα μας και το χειρόγραφο έργο που άφησε. Ο Μπολής, σημαντικά υπεύθυνος για την πολιτιστική αφύπνιση της υπαίθρου, έχει ξεχαστεί από τους συγχωριανούς του, που το λιγότερο που θα μπορούσανε να κάνουν θα ήταν να δοθεί το όνομά του στον δρόμο που περνάει μπροστά από το σπίτι του.

Για το άλλο πρόσωπο, την Αγγελική Κολυβά ή Κολυβού όπως τη λέγαμε, που αφιέρωσε τη ζωή της στη δωρεάν μουσική καλλιέργεια της υπαίθρου ιδρύωνταςτο Ωδείο, θα αναφερθώ σε επόμενη ανάρτηση

 * Μπολής ονομαζόταν τα πολύ παλιά χρόνια ένας εβραίος γυρολόγος και καθώς ο σύγχρονός μας έκανε αγώγια, φαντάζομαι γι αυτό τον έβγαλαν έτσι. 
 
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 17/2/2018 : Το χωριό μας έχει εδώ και 4 χρόνια πολιτιστικό σύλλογο, που μαζί με τα παιδιά του Μπολή ανεβάζουν ομιλίες!!!

Ειλικρινά χαίρομαι πολύ για τούτο!!!

6 σχόλια:

  1. ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΥ ΚΑΛΟ! ΔΙΑΒΑΖΩΝΤΑΣ ΤΟ , ΜΟΥ ΞΥΠΝΗΣΕΣ ΠΟΛΛΕΣ ΓΛΥΚΙΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΕΚΕΙΝΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ! ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ ΑΝ ΤΑ ΜΙΚΡΑ ΜΑΣ ΘΑ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΝΑ ΒΙΩΣΟΥΝ ΚΑΤΙ ΠΑΡΟΜΟΙΟ. ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ!
    ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΤΟ ΑΠΟΦΑΣΙΣΑ ΘΑ ΠΑΩ ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΜΟΥ ΤΟ ΣΚ ΣΤΗΝ ΖΑΚΥΝΘΟ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ζαντίνα,
    Τώρα μου το λες; Δεν το έλεγες νωρίτερα να πάρω και τα δικά μου στον καρνάβαλο;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τυχερή η κόρη σου Ζαντίνα θα δει και giostra!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Αχ Σόρα Ιωάννα μου!

    Τι να σου γράψω; Τσίπουτες!

    Σου στέλνω φιλιά κι αγκαλιές, να δώσεις και στα μικρουλάκια σου, ε;

    Φιλιά ψυχή μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. "Ταμπουρλονιάκαρο"... τουλάχιστον έτσι το ξέρω εγώ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Dana μου ευχαριστώ για τσι αγκαλούλες. Φιλιά και στο δικό σου μικρουλάκι!


    Panagiota, Να είσαι καλά, έτσι όπως το λες είναι ''ταμπουρλονιάκαρο''. Ευχαριστώ πολύ για τη διόρθωση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή